มนุสสภูโต(มนุสสมนุสโส) มนุษย์สมบูรณ์

มนุสสมนุสโส สมเด็จพระญาณสังวร (สุวฑฺฒโน) ได้ให้ความหมายว่า “เป็นมนุษย์ที่มีจิตใจประกอบด้วยหิริโอตตัปปะ ความละอายความเกรงกลัว มีศีลมีธรรมตามสมควรแก่อัตภาพ ก็เป็นมนุสสมนุสโส เป็นมนุษย์ที่มีใจเป็นมนุษย์คือมีใจสูง ตั้งอยู่ ในศีลธรรม มีหิริโอตตัปปะตามสมควร”

พระอาจารย์ทูล ขิปฺปปญฺโญ ได้ให้ความหมายของ มนุสสมนุสโสว่า ดูรูปร่างลักษณะเป็นมนุษย์และจิตใจก็เป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ เรียกว่าผู้ถึงพร้อมด้วยมนุษย์สมบัติ การทำ การพูดจะมีสติปัญญารอบรู้รับผิดชอบในตัวเอง เป็นผู้ไม่อิจฉาพยาบาทจองเวรกับใครๆ

เป็นผู้มีน้ำใจให้ความเป็นธรรมในมวลหมู่มนุษย์และสัตว์ดิรัจฉานทั่วไป นิสัยของมนุษย์สมบัติจะพรรณนาให้จบในที่นี้ไม่ได้ เพราะเป็นเรื่องยาว
ให้สังเกตดูได้ว่า มนุษย์สมบัติอยู่ที่ไหน จะเกิดความอบอุ่นใจเย็นใจกับผู้ได้สัมผัส ความซื่อสัตย์สุจริตจะมีพร้อมอย่างสมบูรณ์ เป็นผู้รู้จักตอบบุญแทนคุณแก่ผู้มีพระคุณ เป็นผู้ไม่เห็นแก่ตัว
เป็นผู้มีน้ำใจช่วยเหลือแก่ผู้อื่น สัตว์อื่นอยู่เป็นนิตย์ เป็นผู้มีความเข้าใจในเรื่องหัวอกเขาหัวอกเราได้เป็นอย่างดี

อ้างอิง
สมเด็จพระญาณสังวร (สุวฑฺฒโน), โลก-เหนือโลก (กรุงเทพมหานคร : ชวนพิมพ์, 2527), หน้า 4.
พระอาจารย์ทูล ขิปฺปปญฺโญ, เหตุให้เกิดทุกข์ (ซานฟรานซิสโก : วัดซานฟรานธัมมาราม, 2541), หน้า 5-6.