ให้เข้าไปเห็น จิตมันเกิดมันดับ ไม่ใช่คิดเอานะ ไม่ใช่คิดเอานะ เวลามันเกิดมันดับ เราต้องพยายามฝึก อบรมเจ้าของ อบรมจิตเจ้าของ ให้มันรู้

   ..ให้เข้าไปเห็น จิตมันเกิดมันดับ ไม่ใช่คิดเอานะ ไม่ใช่คิดเอานะ เวลามันเกิดมันดับ เราต้องพยายามฝึก อบรมเจ้าของ อบรมจิตเจ้าของ ให้มันรู้ ให้มันเกิด วิบากจิต วิบากขันธ์ ถ้าผู้ใดเห็นอริยสัจ 4 แล้วก็ อริยสัจ 4 หรือวิบากจิต วิบากขันธ์ ก็อันเดียวกันนั่นล่ะ เรียกว่าทุกขสัจ ทุกข์คืออริยสัจจริงนั่นน่ะ จิตมันทำงานก็เรียกว่าทุกข์ มันเกิดแล้วก็ดับ จิต นั่นล่ะ เรียกว่าทุกขสัจ มันเกิดเองดับเอง

   อารมณ์เข้ากระทบหนิ จิตก็เกิดตื่นออกรับอารมณ์ก็เรียก ว่าเกิดเท่านั้น มันทำงานไปแล้วมันก็ดับลง เรียกว่าเกิดแล้วก็ดับเท่านั่น มันเสวยอารมณ์ ปรุงแต่งอารมณ์ จำอารมณ์ได้ แล้วก็ ตัดสินอารมณ์ หน่วงเหนี่ยวอารมณ์ไว้ ก็ดับ เข้าภวังค์เท่านั้น เกิดดับ เกิดดับ อยู่อย่างงี้ ถ้าใครไปเข้าใจอริยสัจ 4 ก็เห็นอริยสัจ 4 ทันที ทุกข์คืออริยสัจจริง สัจจะคือความจริง จิตมันต้องเกิดอยู่อย่างงี้ ออกรับอารมณ์อยู่อย่างงี้ แล้วก็ดับ ทำงานอยู่งี้ เรียกว่าทุกขสัจ

   อารมณ์ไหนเข้าไปจิตเว้นไม่ได้ จิตเป็นกลางอยู่เรียกว่าใจ เว้นไม่ได้สักอารมณ์นะ เหม็นมันก็รู้ให้ หอมมันก็รู้ให้ ดีมันก็รู้ให้ ชั่วมันก็รู้ให้ โกรธมันก็รู้ให้ โลภมันก็รู้ให้ เรียกว่าใจมันเป็นกลางอยู่งั้น เรียกว่าใจ หลีกไม่ได้ อารมณ์ไหนเข้าไปมันก็รับรู้ให้หมด จึงเรียกว่าอินทรีย์

   มนินทรีย์ มโน+อินทรีย์ ก็เรียกว่า มนินทรีย์ มีความเป็นใหญ่ในการรู้ ใจของเรา อะไรเข้าไปก็รู้ให้หมด หอมมันก็รู้ เหม็นมันก็รู้ ดีมันก็รู้ ชั่วมันก็รู้ รู้แล้วมันก็ดับ

   แต่มันไม่ดับทีนี้ อารมณ์พวกนี้ เข้าไป นอนเนื่อง อิษฐารมณ์ อนิษฐารมณ์ ความโลภ ความโกรธ ราคานุสัย ปฏิฆานุสัย อวิชชานุสัย มันจะไปนอนจมอยู่ในใจเราล่ะทีนี้ ทำไมถึงไปนอน เพราะว่า เพราะว่าเรารู้ไม่จริง เพราะว่าเราหลง หลงขันธ์ 5 หลงตา หลงหู หลงกาย หลงใจ หลงว่าใจมันทำ หลงว่าใจมันทำงานนั่นล่ะคือตัวเราจริงๆ ว่าเป็นสัตว์เป็นคนอยู่นั่น มีสัตว์มีคนอยู่นั่นมันจึงทำงานได้ ว่างั้นนะ

   มันรับอารมณ์ มันเสวยอารมณ์ มันจำอารมณ์ มันปรุงแต่งอารมณ์ แล้วก็ดับ..

บางส่วนจาก ๑๓.ศีลไม่รักษาไม่ต้องถามหาสวรรค์ นิพพาน (37:45 - 41:58)
พระธรรมเทศนา หลวงตาศิริ อินฺทสิริ วัดถ้ำผาแดงผานิมิต

https://www.youtube.com/watch?v=mZDEgl4dtwA