..เนี่ยในตัวของคนเราทั้งหมดนี้นะ ถ้าว่าในทางธรรมะแล้ว ล้วนแต่เป็นสังขารทั้งนั้น(กายสังขาร วจีสังขาร จิตตสังขาร) ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล ตัวตนเราเขาอะไรเลย เป็นแต่เพียงว่าสภาพอันหนึ่งนะมาปรุงแต่ง ให้เกิดให้มีขึ้น..

หลวงปู่เหรียญ วรลาโภ ..เนี่ยในตัวของคนเราทั้งหมดนี้นะ ถ้าว่าในทางธรรมะแล้ว ล้วนแต่เป็นสังขารทั้งนั้น(กายสังขาร วจีสังขาร จิตตสังขาร) ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล ตัวตนเราเขาอะไรเลย เป็นแต่เพียงว่าสภาพอันหนึ่งนะมาปรุงแต่ง ให้เกิดให้มีขึ้น..,

..เมื่อใจสงบลงไปได้ ด้วยการเอาสติเข้าไปจดจ้องจดจ่ออยู่ ภายในจิตใจ ได้อย่างนี้แล้ว การตริตรองพิจารณา สังขารทั้งหลายทั้งปวง ที่ตนอาศัยอยู่นี้นะมันก็เห็นแจ้งประจักษ์ได้ นี่ ท่านเรียกว่าสังขารนะ กายสังขาร วจีสังขาร จิตตสังขาร ให้พึงเข้าใจไว้

กายสังขารนี่นะ ท่านหมายเอาลมหายใจเข้าหายใจออกนี่ นี่แหละ ลมหายใจเข้าหายใจออกนี่แหละ เป็นเครื่องพยุงกายนี้ให้เป็นอยู่ไปได้ ถ้าหากว่าลมนี้หมดลงไปแล้ว ร่างกายนี้ตั้งอยู่ไม่ได้เลย เหตุนั้น ท่านจึงเรียกว่า กายสังขาร แปลว่าสภาพที่ทรงไว้ซึ่งร่างกาย

วจีสังขารได้แก่วิตกวิจาร คนเรานั้นจะพูดอะไร ออกมาแต่ละเรื่องแต่ละคำนะ มันต้องวิตกซะก่อน วิจารก่อนว่าเรื่องนี้เราควรพูดหรือไม่ควรพูด อย่างนี้นะ

เมื่อนึกคิดในใจเห็นว่าควรพูด แล้วอย่างนี้ก็จึงพูดออกมา ทางวาจา อันนี้แหละคำว่า วจีสังขารนะ แปลว่าสภาพปรุงแต่งวาจาให้เกิดขึ้นได้ ได้แก่วิตกวิจารในใจนั้นนะ นี่ให้พากันเข้าใจ

จิตตสังขาร อันนี้ท่านกล่าวว่า ได้แก่ สัญญา เวทนา นี่แหละ สัญญาความจำหมาย เมื่อมันจำหมายอารมณ์ต่างๆได้ แล้วมันก็เกิดความรู้สึกขึ้น ถ้าเป็นอารมณ์ที่น่ายินดีพอใจ มันก็เป็นสุขเวทนา

ถ้าเป็นอารมณ์ที่ไม่น่ายินดีไม่น่าพอใจ มันก็เป็นทุกขเวทนาขึ้นมา เป็นอย่างงั้น มันก็เกิดจากสัญญาความจำนี้เองแหละ เมื่อไม่รู้เท่าสัญญานี้แล้ว จิตมันก็เกิดความยินดียินร้ายขึ้นมา

นี่ท่านเรียกว่าจิตตสังขาร แปลว่าสภาพที่ปรุงแต่ง จิตนี้ให้คิดดีบ้างคิดชั่วบ้าง ให้รู้สึกเป็นสุขบ้างเป็นทุกข์บ้าง ไม่ทุกข์ไม่สุขบ้าง อะไรหมู่นี้นะ นี่ คำว่าจิตตสังขาร นั่นน่ะ ได้แก่สัญญา เวทนา นี่พากันจำเอาไว้

เนี่ยในตัวของคนเราทั้งหมดนี้นะ ถ้าว่าในทางธรรมะแล้ว ล้วนแต่เป็นสังขารทั้งนั้น ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล ตัวตนเราเขาอะไรเลย เป็นแต่เพียงว่าสภาพอันหนึ่งนะมาปรุงแต่ง ให้เกิดให้มีขึ้น..

บางส่วนจากพระธรรมเทศนาหลวงปู่เหรียญ วรลาโภ - อิทธิบาทธรรม
https://youtu.be/pwyynLLX-TE?t=30m52s (30:52 - 33:57)