ส่วนสมาธิคือความตั้งใจ ตั้งใจกำหนดดูสิ่งที่เป็นที่ตั้งของความไม่เที่ยง ความเป็นทุกข์ ความเป็นอนัตตานั้น ก็เป็นตัวสมาธิ อาการที่จิตใจเป็นปรกติมีความสำรวมระวัง มีความเป็นปรกติ ทั้งทางกาย ทั้งทางวาจา ทั้งทางใจ อันมีลักษณะเป็นความสงบ ดั่งนี้ก็เป็นตัวศีล

สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช : ..เมื่อมองเห็นสัจจะคือความจริงว่า สิ่งทั้งหลายที่ผสมปรุงแต่งกันเป็นสิ่งนั้นเป็นสิ่งนี้ อันเรียกว่าสังขาร เป็นสิ่งที่ไม่เที่ยงคือต้องเกิดดับ เป็นสิ่งที่เป็นทุกข์คือต้องแปรปรวนเปลี่ยนแปลงไปเป็นอย่างอื่น

ถูกความเกิดดับนี้บีบคั้นอยู่ตลอดเวลา เป็นอนัตตาคือไม่ควรจะยึดถือว่าเป็นตัวเราเป็นของเรา เพราะเป็นของที่ไม่เที่ยง

เป็นของที่ต้องแปรปรวนเปลี่ยนแปลงไปดังกล่าวนั้น ก็กำหนดเข้ามาพิจารณาให้รู้จักสัจจะคือความจริงดั่งนี้ จนความจริงอันนี้ปรากฏขึ้นแก่ปัญญา ที่เป็นตัวรู้ ว่าไม่เที่ยงจริง เป็นทุกข์จริง เป็นอนัตตาจริง ดั่งนี้ก็ใช้ได้

ปัญญาที่รู้ดั่งนี้แหละเป็นตัววิปัสสนา หรือเป็นตัวปัญญา ส่วนสมาธิคือความตั้งใจ ตั้งใจกำหนดดูสิ่งที่เป็นที่ตั้งของความไม่เที่ยง ความเป็นทุกข์ ความเป็นอนัตตานั้น ก็เป็นตัวสมาธิ

อาการที่จิตใจเป็นปรกติมีความสำรวมระวัง มีความเป็นปรกติ ทั้งทางกาย ทั้งทางวาจา ทั้งทางใจ อันมีลักษณะเป็นความสงบ ดั่งนี้ก็เป็นตัวศีล ก็ปฏิบัติในศีลในสมาธิในปัญญาได้ อาจารย์แม้บอกเพียงเท่านี้ก็นำไปปฏิบัติได้

บางส่วนจาก ผู้มุ่งธรรมปฏิบัติอาจจะไม่ต้องเรียนมาก - สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก
http://www.dharma-gateway.com/monk/preach/somdej/sd-214.htm