อย่าไปเข้าใจว่าเป็นเรื่องกล้วยๆนะ กรรมดีกรรมชั่ว อันบุคคลจะพ้นทุกข์ไปไม่ได้นั่น ก็เพราะเหตุว่ามันไม่รู้แจ้ง นี้เองแหละ เมื่อมันไม่รู้แจ้งกรรมชั่วแล้วมันก็ทำกรรมชั่วใส่ตัว แล้วกรรมชั่วที่ทำมาแล้วมันก็ละไม่ได้ เพราะมันไม่รู้หนิ ไม่รู้ว่ามันชั่ว เมื่อไม่รู้แจ้งในกรรมดีมันก็ทำกรรมดีใส่ตัวเองไม่ได้

..อย่าไปเข้าใจว่าเป็นเรื่องกล้วยๆนะ กรรมดีกรรมชั่ว อันบุคคลจะพ้นทุกข์ไปไม่ได้นั่น ก็เพราะเหตุว่ามันไม่รู้แจ้ง นี้เองแหละ เมื่อมันไม่รู้แจ้งกรรมชั่วแล้วมันก็ทำกรรมชั่วใส่ตัว แล้วกรรมชั่วที่ทำมาแล้วมันก็ละไม่ได้ เพราะมันไม่รู้หนิ ไม่รู้ว่ามันชั่ว เมื่อไม่รู้แจ้งในกรรมดีมันก็ทำกรรมดีใส่ตัวเองไม่ได้

..อกุศลนี่ ถ้าแปลให้ได้ความหมายอย่างแท้จริงแล้ว ก็หมายถึงความคิดที่ไม่ฉลาด นั่นเองแหละ ความคิดผิดเห็นผิด เห็นว่า ความคิดอย่างนี้เป็นบาป เห็นว่าไม่เป็น อย่างนี้ล่ะเรียกว่า ความคิดไม่ฉลาด ไม่รู้จริง ตามเป็นจริง เช่นคิดอย่างนี้เป็นบุญเป็นกุศล เอ้าเข้าใจว่าไม่ใช่บุญกุศลซะแล้ว ไปอย่างนี้นะความคิดที่ไม่ฉลาด ไม่ประกอบไปด้วยปัญญา

ดังนั้นเราต้องศึกษาให้เข้าใจ ความคิดที่เป็นบุญกุศลในหลักธรรมวิภาค ท่านก็กล่าวไว้แล้ว คิดไม่โลภ ไม่อยากได้ของคนอื่นมาเป็นของตนในทางทุจริต คิดไม่โกรธ คือรู้จักให้อภัยแก่บุคคล ผู้ล่วงเกินตน ใครมาทำละลาบละล้วงกับตน แทนที่ตนจะโกรธเอาเรื่องเอาราว ไม่เอา ยกโทษให้เขาไป ซึ่งท่านกล่าวว่าเมตตา นั่นแหละ

ความคิดอย่างนี้ ท่านเรียกว่าความคิดที่เป็นกุศล ความคิดมองเห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว โลกหน้ามีจริง นรกสวรรค์พระนิพพานมีจริง ข้อปฏิบัติอันเป็นหนทางให้ถึงซึ่งสวรรค์พระนิพพานนั้นมีจริง ตามที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงไว้ สังขารทั้งหลายไม่เที่ยงจริง ธรรมทั้งมวลเป็นอนัตตาจริง ไม่มีผิดอันนี้

ความรู้ความเห็นที่เกิดขึ้นในใจอย่างนี้ ท่านเรียกว่าความฉลาด หรือว่า กุศลธรรมก็ว่า หมายถึงธรรมะอันเป็นไปเพื่อความเฉลียวฉลาด นี้แหละคำว่ากุศลธรรมนะ..

บางส่วนจาก พระธรรมเทศนา หลวงปู่เหรียญ วรลาโภ - หลักของพุทธศาสนา 4 ต.ค. 31
https://youtu.be/WaRBnAqs-LQ?t=31s
(0:31 - 1:06, 2:12 - 4:45)