เมื่อจิตปล่อยวาง ลงแล้วบัดนี้ จิตสงบระงับรวมลงเป็นหนึ่งแล้ว มันจะมองเห็นสภาวธรรมทั้งหลาย หรือสังขารทั้งหลายเหล่านั้น ไม่มีตัวตนแก่นสารอะไรเลย มีแต่เกิดขึ้นแล้วดับไป มีแต่สภาวะธาตุเท่านั้น ไม่ใช่อย่างอื่นใด

หลวงปู่เหรียญ วรลาโภ ..เมื่อจิตปล่อยวาง ลงแล้วบัดนี้ จิตสงบระงับรวมลงเป็นหนึ่งแล้ว มันจะมองเห็นสภาวธรรมทั้งหลาย หรือสังขารทั้งหลายเหล่านั้น ไม่มีตัวตนแก่นสารอะไรเลย  มีแต่เกิดขึ้นแล้วดับไป มีแต่สภาวะธาตุเท่านั้น ไม่ใช่อย่างอื่นใด

ไม่ใช่ มีดีมีชั่ว เหมือนอย่างจิตใจยึดมั่นถือมั่นอยู่นั้นน่ะ มีรักมีชังมีหลง มีทุกข์มีโศก การที่มันเกิดมีเรื่องหมู่นี้ขึ้นในใจ ก็เพราะว่าใจยึดกิเลสเหล่านั้นแหละไว้ ไม่ยอมปล่อยวาง

ถ้าเมื่อ จิตเห็นโทษของกิเลสเหล่านั้นแล้ว เพียรปล่อยวางมันลง เมื่อมันระงับลงไปแล้ว ก็จะเห็น แต่เป็นสภาวะธาตุ สภาวธรรม ไปเฉยๆอย่างนั้นแหละ ไม่มีดีมีชั่วอะไรเลย ให้เข้าใจให้มันถูกต้องนา

ที่มันมีดีมีชั่ว เพราะใจมันยึดถือเอาไว้ ใจมันปรุงแต่งขึ้นมา หมายความว่าอย่างนั้น เมื่อใจไม่ปรุงแต่ง ปล่อยวางเสียแล้ว ดีชั่วเหล่านั้นมันดับไปหมด แล้วบัดนี้มันเหลืออะไร มันก็เหลือแต่ความรู้จริง นั่นแหละ อยู่ในใจ นั่นน่ะ

ความรู้จริง รู้ว่าสังขารทั้งหลายไม่เที่ยง สังขารทั้งหลายเป็นทุกข์ สภาวธรรมทั้งหลายเป็นอนัตตา ไม่ใช่ตัวตนเราเขา สภาวธรรมหนิ หมายเอาทั้งหมดเลย ธรรมที่เป็นกุศล และเป็นอกุศล และธรรมที่ไม่ใช่กุศล และไม่ใช่อกุศล

ตลอดถึงพระนิพพาน ก็เป็นอนัตตาทั้งนั้นเลยบัดนี้ เหตุนั้น ท่านจึงกล่าวว่า สัพเพธัมมาอนัตตา ธรรมทั้งหลายทั้งปวงเป็นอนัตตา หมายเอาถึงพระนิพพาน นู้น ก็เป็นอนัตตา

ดังนั้นแหละ ต้องมาเจริญปัญญา อย่างนี้ให้เกิดขึ้น อย่าให้มันติดอยู่แค่สมมติบัญญัติเท่านั้น คนส่วนมากมันก็มาติดอยู่แค่สมมติบัญญัตินั่นแหละ สมมติว่าคน สมมติว่าสัตว์ อย่างงี้นะ สมมติว่าดี สมมติว่าชั่วนี่

คนนั้นดี น่ารัก คนนั้นชั่ว น่าเกลียด ของสิ่งนั้นสวยงาม น่ารักน่าอยากได้ ของสิ่งนั้นไม่สวยไม่งาม น่าเกลียดน่าชัง สัตว์ตัวนั้นน่ารัก สัตว์ตัวนี้น่าเกลียดน่าชัง อะไรหมู่นี้นะ สิ่งอื่นๆก็เหมือนกันแหละ ที่โลกมันสมมติกันขึ้นมา

เมื่อจิตไม่รู้แจ้งมันก็เลยไปหลงรักหลงชัง หลงโลภ หลงโกรธ อยู่อย่างนั้น เมื่อไปสร้างความโลภความโกรธขึ้นในใจอย่างว่านี้แล้ว มันก็เป็นเหตุให้ได้ทำบาปแล้วบัดนี้นะ..

บางส่วนจาก พระธรรมเทศนา หลวงปู่เหรียญ วรลาโภ - กำหนดรู้
https://youtu.be/PYnoqB4QGWw?t=22m34s (22:34 - 26:11)