รู้จักคัดเลือกว่า ความคิดอย่างนี้เป็นอกุศลรู้ได้เลย ควรละ ความคิดอย่างงี้นะ ความคิดอย่างนี้เป็นกุศลธรรม ควรทำให้เกิดให้มีขึ้น ก็รู้ได้ นี่แหละท่านจึงเรียกว่าธัมมวิจยะ รู้จักคัดเลือกธรรมะที่เกิดขึ้นในใจของตัวเอง

หลวงปู่เหรียญ วรลาโภ ..การปฏิบัติธรรมนะ ก็หมายถึงการปฏิบัติกาย ปฏิบัติวาจา ปฏิบัติใจ ให้สงบระงับจากความชั่วร้ายต่างๆ ให้มีแต่ธรรมะอันเป็นกุศลตั้งอยู่ ภายในจิตใจ

นี่เราเลือกคัดจัดสรรออกไป ด้วยอาศัยสติสัมปชัญญะนี่แหละ เป็นธัมมวิจยะ บัดนี้นะ เมื่อสติมันแก่กล้าเข้าไปแล้ว มันก็กลายเป็นธัมมวิจยะ

คือรู้จักคัดเลือกว่า ความคิดอย่างนี้เป็นอกุศลรู้ได้เลย ควรละ ความคิดอย่างงี้นะ ความคิดอย่างนี้เป็นกุศลธรรม ควรทำให้เกิดให้มีขึ้น ก็รู้ได้ นี่แหละท่านจึงเรียกว่าธัมมวิจยะ รู้จักคัดเลือกธรรมะที่เกิดขึ้นในใจของตัวเอง

เช่นอย่างความโกรธอย่างที่ว่ามาเมื่อตะกี๊นี่ เมื่อมันเกิดขึ้นในใจนี่ อ่อนี้มันเป็นธรรมฝ่ายอกุศล ถ้าหากว่ามันเผลอนะ สร้างความโกรธขึ้นในใจ ได้มีสติมาระลึกได้ ออนี่มันเป็นธรรมฝ่ายอกุศล ไม่ควรส่งเสริมมัน ควรกำหนดละ

มันก็กำหนดละไปเลย เมื่อมันรู้อย่างนี้แล้ว อกุศลธรรมมันก็ระงับไปจากจิตใจนี้ แล้วก็มาเจริญเมตตาธรรมขึ้นมาแทน เมตตาธรรมนี่เป็นฝ่ายกุศล

เมื่อเราเจริญมากขึ้นไปเท่าใดกุศลมันก็แรงกล้าขึ้นไปเท่านั้น อันเมตตาธรรมนี่นะ แล้วก็ทำใจให้สงบเยือกเย็นไปได้มากเท่านั้นแหละ..

บางส่วนจากพระธรรมเทศนา หลวงปู่เหรียญ วรลาโภ - ผู้ปฏิบัติตนคือนักปฏิบัติธรรม 14 ส.ค. 32
https://youtu.be/7ZKQX9Ywhq0?t=24m53s (24:53 - 26:54)