อารัมมณูปนิชฌาน ติดในอารมณ์ฌาน เห็นว่าฌานเป็นตน ตนเป็นฌาน ฌานมีอยู่ในตน ตนมีอยู่ในฌาน ก็เรียกว่า ติดอยู่ในขันธ์5 ขันธ์อันละเอียด ขันธ์อันปราณีต จึงเวียนว่ายตายเกิดอยู่เหมือนเก่า

..เมื่อเรา มาเห็นว่าสมาธิก็ตกอยู่ภายใต้กฎไตรลักษณ์ญาณ คือ อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา จึงจะเป็นสัมมาสมาธิ

..อารัมมณูปนิชฌาน ติดในอารมณ์ฌาน เห็นว่าฌานเป็นตน ตนเป็นฌาน ฌานมีอยู่ในตน ตนมีอยู่ในฌาน ก็เรียกว่า ติดอยู่ในขันธ์5 ขันธ์อันละเอียด ขันธ์อันปราณีต จึงเวียนว่ายตายเกิดอยู่เหมือนเก่า //

หลวงตาศิริ : ..มีแต่ความสุข เค้ามาติดสุขส่วนมาก มาติดสุขอยู่ในฌาน3นะ ติดสุขอยู่ในฌาน ฌาน3 จะมีอารมณ์2 คือสุขกับเอกัคคตารมณ์ มีแต่สุข รู้ๆแล้วก็สุขอยู่อย่างเดียว คนจึงมาหลงฌาน ว่าเป็น พรหมโลกว่าเป็นพระนิพพาน นะ

นี่ล่ะคนมาติดอยู่ที่ฌาน ต่อเมื่อ ฌานนี้มันเกิดยังงัย ฌานมันเกิดทางมโนทวารอย่างเดียวนะ อารมณ์ที่ว่าสงบว่าว่างว่าสุขนั่น คือรูปภายนอก อารมณ์นั้น มโนคือรูปภายใน มโนวิญญาณรู้ว่าสุขอย่างนั้น ว่างอย่างงี้ ก็คือนาม

รูปภายนอกกับรูปภายในกระทบกัน มโนวิญญาณเกิดขึ้นก็คือนาม รูปกับนาม ก็คือขันธ์5 ขันธ์อันปราณีตเกิดทางมโนทวารอย่างเดียว

เมื่อเราเข้าสมาธิลึกๆมันสุขมันสบาย แต่สมาธิ หมดอายุของสมาธิ มันก็ถอนออกมาอีก มันถอนออกมาแสดงว่าสมาธิหนิ มันเที่ยงหรือไม่เที่ยงล่ะ มันเข้าได้ชั่วครู่ชั่วคราวเท่านั้น มันก็ถอนออกมาอีก

สมาธิจึงตกอยู่ภายใต้กฎไตรลักษณ์ญาณ เมื่อผู้ใดมาติดอยู่ในสมาธิเค้าเรียกว่า อารัมมณูปนิชฌาน ติดอยู่ในอารมณ์ฌาน จึงเป็น สมาธิก็กลายเป็นวิปัสนูปกิเลส สมาธิหัวตอ ติดอยู่ในฌาน ติดอยู่ในสมาธิ ติดสุขในสมาธิ

นั่งตลอดวันก็ได้มันไม่เจ็บไม่ปวด เมื่อจิตมันออกมาเป็นเอกเทศหนึ่งเดียว มันจาคะขันธ์5 ออก เรียกว่าเจโตวิมุตติ มันหลุดพ้นจากขันธ์5มา ชั่วครู่ชั่วคราวเท่านั้น มันก็ถอนออก

"เมื่อเรา มาเห็นว่าสมาธิก็ตกอยู่ภายใต้กฎไตรลักษณ์ญาณ คือ อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา จึงจะเป็นสัมมาสมาธิ" แม้ได้ฌาน อรูปฌานก็เหมือนกันหนิ รูปฌาน อรูปฌานก็เหมือนกัน ถ้าใครไปติดอยู่ ในอารมณ์นี้ก็เรียกว่า

อารัมมณูปนิชฌาน ติดในอารมณ์ฌาน เห็นว่าฌานเป็นตน ตนเป็นฌาน ฌานมีอยู่ในตน ตนมีอยู่ในฌาน ก็เรียกว่า ติดอยู่ในขันธ์5 ขันธ์อันละเอียด ขันธ์อันปราณีต จึงเวียนว่ายตายเกิดอยู่เหมือนเก่า

บางส่วนจาก พระธรรมเทศนาหลวงตาศิริ อินฺทสิริ ๐๑. มรรค๔ ผล๔ นิพพาน๑
https://youtu.be/mdbTn2UU-_s?t=47m29s
(47:29 - 50:31)