..อุปาทิกิเลส คือกิเลสที่นอนเนื่องอยู่ใน สันดานของเรา ..อุปาทิมาจากคำว่า อุปาทาน เราอุปาทาานขันธ์5 ถือว่าขันธ์5 เป็นเรา เป็นเขา เป็นสัตว์ เป็นบุคคล อยู่ จนแน่นหนา ลึกละเอียดลงไป ท่านเลยเปลี่ยนชื่อใหม่ว่าอุปาทิ

หลวงตา : ..เอาศีลฆ่ากิเลสอย่างหยาบ เอาสมาธิฆ่ากิเลสอย่างกลางอันได้แก่นิวรณ์ธรรม5 ทีนี้ก็เอาปัญญาฆ่ากิเลสอย่างละเอียด กิเลสอย่างละเอียดท่านเรียกว่าอุปาทิ อุปาทาน อุปาทาน อุปาทิ ที่พูดให้ฟังเมื่อคืนที่แล้วนี่ล่ะ ว่าอุปาทิวิเวก สงัดจากขันธ์5 ปัญญาหนิ ปัญญาก็ดับขันธ์5 ได้

ปัญญาคือสติ คือปัญญาหนิ นี่ล่ะไม่ได้อยู่ที่อื่น ศีล สมาธิ ปัญญา สมาธิก็ดับนิวรณ์ธรรม5 ได้ จิตก็ว่างสว่างผ่องใสขึ้น นิวรณ์ธรรม5 กับขันธ์5 ก็อันเดียวกันนั่นล่ะ

ทีนี้ก็ ปัญญาก็ดับอุปาทิ อุปาทิคือกิเลส อุปาทิกิเลส คือกิเลสที่นอนเนื่องอยู่ใน สันดานของเรา มันนอนอยู่ยังงัย สันดานหนิ หือ มันนอนอยู่ในใจนี่แหละ บางองค์ท่านก็เปรียบเสมือนตะกอนนอนอยู่ ในก้นโอ่ง ข้างบนใส แต่ข้างล่างมันมีตะกอนอยู่ ท่านเรียกว่าอุปาทิ

อุปาทิมันมาจากไหนต้องรู้ ถ้าไม่รู้จักอุปาทิ มันดับอุปาทิไม่ได้หรอก อุปาทิมาจากคำว่า อุปาทาน เราอุปาทาานขันธ์5 ถือว่าขันธ์5 เป็นเรา เป็นเขา เป็นสัตว์ เป็นบุคคล อยู่ จนแน่นหนา ลึกละเอียดลงไป ท่านเลยเปลี่ยนชื่อใหม่ว่าอุปาทิ เข้าใจไหมทีหนิ คำว่าอุปาทิกับอุปาทานผู้เดียวกัน นะ

ศัพท์คำต้นคือการอุปาทานขันธ์5 หลงว่าขันธ์5 เป็นตัวเป็นตนเป็นสัตว์เป็นบุคคล เมื่อตาเห็นรูปหูได้ยินเสียงก็ขันธ์5 เกิด แล้วก็ไปหลงว่าเราเห็นรูป จึงไปอุปาทานเอาขันธ์5 หลงว่าเรามีอยู่ในขันธ์5 ตาหูจมูกลิ้นกายก็คือรูปนี่แหละ

ความรู้ว่าเห็นอันนี้ได้ยินอันนี้ เกิดขึ้นนั่นน่ะเป็นต้นนั่นน่ะ หลงว่าเรามีอยู่ในนั่น หลงว่าเราเห็นอยู่ในนั่น จึงไปอุปาทานเอา ไปยึดไปถือเอา จนแน่นหนา ลึกฝังอยู่ในจิตในใจเรา ท่านเลยเปลี่ยนชื่อใหม่ว่าอุปาทิ..

บางส่วนจาก มรรคสมังคี วิธีแห่งการดับภพ ดับชาติ พระธรรมเทศนาโดย หลวงตาศิริ อินฺทสิริ วัดถ้ำผาแดงผานิมิต
https://youtu.be/Aki2hxrubwE?t=26m43s
(26:43 - 30:07)